Ik wil graag een spel spelen!
Het belang van spellen
Gisteren liep ze weer enthousiast bij mij binnen. Lisa. “Gaan we weer een spel doen please?” “Die van vorige week weet je nog Jacqueline, toen ik bijna had gewonnen”
In de 11 jaar die ik nu werk als kinder-en jeugdtherapeut gebruik ik spellen regelmatig bij mijn werk. Natuurlijk, ik vind het zelf leuk. Wat is er fijner dan werk te doen waar je zelf plezier van krijgt. Maar deze werkwijze heeft ook nog een achterliggende functie. Met spellen werk ik samen met het kind aan executieve functies. Ik gebruik uiteenlopende spellen. Van kwartetspellen tot bordspellen en ook soms spellen die kinderen alleen doen.
Wat zijn executieve functies?
Het kan frustrerend zijn als we zien hoeveel moeite kinderen kunnen hebben met eenvoudige taken zoals huiswerk, opruimen en aankleden. Of met het omgaan met emoties zoals boosheid of teleurstellingen. Recent onderzoek heeft aangetoond dat bij deze kinderen hun executieve functies nog niet goed ontwikkeld zijn.
Executieve functies zijn de functies in je brein die er voor zorgen dat je objectieve, rationele beslissingen neemt, impulsen beheerst en je met aandacht kunt richten op wat belangrijk is.
Deze functies horen bij het denkvermogen. Het zijn denkprocessen die nodig zijn om activiteiten te plannen en deze aan te sturen. Ze zorgen voor efficiënt, sociaal en doelgericht gedrag.
De executieve functies regelen bijvoorbeeld dat je met een taak kunt starten en hier de aandacht bij kunt houden. Goed georganiseerd gedrag is zonder deze functies niet mogelijk
We kennen de volgende executieve functies
- Respons-inhibitie: Eerst nadenken voordat je een taak start
- Werkgeheugen: speelt een rol bij actieve denkprocessen en helpt informatie in je geheugen te houden bij het uitvoeren van complexe taken.
- Emotieregulatie: op een passende manier omgaan met je emoties en deze kunnen uiten.
- Volgehouden aandacht: geconcentreerd en gefocust blijven zelfs als je afgeleid wordt.
- Taakinitiatie: op tijd en efficiënt aan een taak beginnen.
- Planning/prioritering: werk kunnen indelen naar belangrijkheid en een goede planning maken.
- Organisatie: werk en materialen organiseren en ordenen.
- Timemanagement: omgaan met tijd, deze kunnen verdelen en inschatten en werk op de afgesproken tijd af hebben.
- Doelgericht gedrag: Een doel bepalen en daar naar toe werken.
- Flexibiliteit: flexibel omgaan met tegenslagen en veranderingen
- Metacognitie: (helicopterview) Jezelf en de situatie vanuit een ander zicht bekijken en overzien en dit kunnen evalueren
Bij diverse gedragsproblemen en/of stoornissen zijn er beperkingen op het gebied van de executieve functies
Spellen en executieve functies
Een doeltreffende en makkelijke manier om executieve functies te trainen is het gebruik maken van spellen. Spellen bieden cognitieve uitdaging. De meeste kinderen doen het graag en zijn zich niet bewust van het feit dat ze daadwerkelijk iets aan het leren zijn.
Voordat je een spel gaat spelen maak je afspraken met elkaar. (respons-inhibitie) Je maakt soms ook een afspraak in tijd (timemanagement). Hoeveel tijd hebben we voor dit spel? Je maakt afhankelijk van het spel een eigen plan wat je ook goed moet onthouden en of eventueel bijstellen. (flexibiliteit). Dit geldt ook voor spellen die je alleen speelt. Door spellen te spelen leren kinderen omgaan met fouten. Wat gebeurt er als je een onhandige zet speelt of een vraagt foutief beantwoordt?
Soms loopt het spel niet zoals we bedacht hadden en leren we te reflecteren op ons eigen handelen. Waar deed ik het niet handig en hoe kan ik het een volgende keer anders aanpakken?
Wat we met het spelen van spellen zeker ook kunnen trainen is de emotieregulatie. Wat gebeurt er met je als je aan het verliezen bent of verloren hebt? Lukt het je om eerlijk te spelen? Kan je op je beurt wachten? Kan je overleggen of moet het spel op jouw manier gaan?
Ik vind het heerlijk om met kinderen spellen te spelen. Mooi om te ervaren hoe open kinderen zijn en hoe ik tijdens het spel gedrag bespreekbaar kan maken. Voor mij hebben spellen dan ook een enorme toegevoegde waarde!
Ik wens jullie veel plezier in het spelen van gezelschapspelen met je kind. De komende winterperiode leent zich daar weer uitstekend voor. Vergeet immers niet dat we het niet voor niets gezelschapsspelen noemen. Een spel wat je in gezelschap speelt. Dat je daar dan ook nog executieve functies bij oefent is mooi meegenomen!
